Separacja to instytucja prawna orzekana przez sąd na wniosek jednego lub obojga małżonków. Do pozytywnych przesłanek orzeczenia separacji, należy zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, co oznacza, że między małżonkami musi nastąpić rozkład trzech podstawowych więzi – uczuciowej, fizycznej oraz gospodarczej. W przeciwieństwie do rozwodu nie ma natomiast potrzeby, aby rozkład ten był trwały. Do negatywnych przesłanek orzeczenia separacji należy sprzeczność z dobrem wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
Orzeczenie separacji w wielu aspektach powoduje skutki tożsame do skutków rozwodu, a zatem:
- Sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Podobnie jak przy rozwodzie na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy,
- Pomiędzy małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej,
- Sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem,
- Sąd orzeka w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka,
- Sąd orzeka o obowiązku alimentacyjnym obciążającym jednego małżonka względem drugiego,
- Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania przez małżonków.
- Sąd może także dokonać podziału zgromadzonego do tej pory majątku wspólnego małżonków.
Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.
Jakie są skutki separacji?
- między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa,
- odsunięcie od dziedziczenia ustawowego,
- uchylenie domniemania, że dziecko urodzone podczas separacji jest dzieckiem męża,
- wzmianka w akcie małżeństwa.
W każdym momencie możliwe jest zniesienie separacji (na zgodne żądanie małżonków), wobec czego ustają jej skutki. Z kolei, kiedy separacja nie przyniesie oczekiwanych rezultatów – każdy z małżonków może zdecydować się na rozwód.
Pozew o separację rozpoznaje Sąd Okręgowy ostatniego miejsca wspólnego zamieszkiwania małżonków, jeżeli chociaż jedno z nich jeszcze w okręgu tego sądu przebywa. W przypadku, kiedy nie ma takiego miejsca zamieszkania, właściwym miejscowo będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego (przeciwko, któremu wnosimy pozew). Jeśli i tak nie uda się ustalić sądu właściwego miejscowo, ostatecznie sądem właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania powoda (czyli małżonka, który wnosi pozew).
Pozew podlega opłacie stałej w wysokości 600 zł. Jeśli małżonkowie składają zgodny wniosek o separację, opłata wynosi 100 zł.
Potrzebujesz pomocy specjalisty z zakresu prawa rodzinnego? Skontaktuj się z nami!
Autorką artykułu jest Izabela Pączek – adwokat, dr nauk prawnych, właściciel Kancelarii
